Zwolnienie od opłat sądowych

Z tego artykułu dowiesz się: 

- Kiedy możesz być zwolniony od opłat sądowych?

- Czy spółka może wnieść o zwolnienie od kosztów sądowych?

- Czy Sąd może dokonać tylko częściowego zwolnienia?

- Kto poniesie finalnie te koszty? 

Zacznijmy od teorii

Prawie każde pismo, które wnoszone jest do Sądu należy opłacić odpowiednią opłatą sądową. Niezależnie od tego każda ze stron, na każdym etapie postępowania może zwrócić się do Sądu o zwolnienie jej z obowiązku uiszczenia opłat sadowych.  W takim wypadku zamiast opłaty składa się wniosek o zwolnienie od jej uiszczenia. Jeśli Sąd udzieli zwolnienia od obowiązku opłacenia kosztów sądowych to tymczasowe poniesie je Skarb Państwa. Na koniec postępowania sądowego tymczasowo skredytowane koszty zostaną pobrane od strony, która spór sądowy przegrała.  W przypadku osób fizycznych należy udowodnić, że nie jest się w stanie  pokryć kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania konicznego dla siebie i swojej rodziny. W przypadku spółek prawa handlowego mogą zostać one zwolnione z kosztów sądowych, jeśli wykażą, że nie mają dostatecznych środków na uiszczenie opłat.   

Jak to zrobić ?

W przypadku osób fizycznych przede wszystkim należy uzupełnić urzędowe oświadczenie o stanie rodzinnym majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Znajdziesz je na stronach internetowych poszczególnych Sądów, ale także na stronie ministerstwa sprawiedliwości pod adresem: www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/formularze-pism-procesowych-w-postepowaniu-cywilnym . 

W oświadczeniu należy wskazać nazwę sądu, w którym toczy się sprawa i sygnaturę, jeśli została już nadana oraz swoje dane.  Trzeba też określić, czy domagamy się zwolnienia w całości czy tylko w części, jeśli chcemy żeby Sąd zwolnił nas z obowiązku uiszczenia konkretnej opłaty. Następnie opisujemy naszą sytuację rodzinną i finansową. Wskaż, ile osób, które składa się na rodzinę i jakie są ich dochody. Najistotniejsze jest szczegółowe opisanie naszych zobowiązań, a więc wyszczególnienie Sądowi jakie miesięcznie koszty życia ponosimy, jakie zobowiązania kredytowe opłacamy, czy są jakieś dodatkowe koszty jak np. leczenie czy rehabilitacja. Można dopisać szczególne okoliczności. Oświadczenie podpisujemy i składamy w oryginale w Sądzie. Do wniosku o zwolnienie warto dołączyć dokumenty, które potwierdzają to co napisaliśmy w oświadczeniu, a więc potwierdzają waszą sytuację finansową. Jeśli sąd będzie miał jakieś wątpliwości albo dodatkowe pytania to wezwie Cię do złożenia dodatkowych dokumentów lub zaświadczeń.  Spółki prawa handlowego i inne osoby prawne mogą skorzystać ze zwolnienia, tylko jeśli udowodnią przed sądem, iż nie mają pieniędzy. Przepisy stawiają więc przed nimi większe wymogi niż w przypadku osób fizycznych. Wniosek musi być poparty odpowiednimi dokumentami.  Pamiętaj jednak, że podanie we wniosku nieprawdziwych informacji może skutkować zarządzeniem przez Sąd dochodzenia, którego celem będzie wykazanie twojej faktycznej sytuacji materialnej. Skutkiem może być cofnięcie wniosku o zwolnienie, ale także ukaranie Cię grzywną. Wtedy będziesz musiał ponieść nie tylko zaległe koszty, ale i nałożoną grzywnę.  Sąd może cofnąć zwolnienie od kosztów także wtedy, gdy się okaże, że okoliczności, na podstawie których je przyznał, przestały istnieć. 

Sąd może zwolnić Cię od kosztów sądowych w całości lub części. Jeśli strona została zwolniona od kosztów sądowych w całości to  nie uiszcza żadnych opłat sądowych. Na czas postępowania pokrywa je tymczasowo Skarb Państwa. I tu bardzo istotna kwestia. Finalnie któraś ze stron musi ponieść koszty sądowe. Jeśli wygrasz sprawę to wszystkie koszty które pokrył Skarb Państwa  poniesie strona przegrywająca. Jeśli sprawę jednak przegrasz to będziesz musiał zwrócić nie tylko koszty drugiej stronie, ale także te które skredytował za Ciebie Skarb Państwa ( czyli np. opłatę od pozwu).    Sprawdźmy to w praktyce   

Przykład 1. 

Wniosłeś pozew o zapłatę kwoty 20 000,00 zł wraz z wnioskiem o zwolnienie od opłaty od pozwu w kwocie 1 000,00 zł . Sąd udzielił Ci zwolnienia w całości. Zapadł wyrok zasądzający, a więc zgodnie z twoim pozwem. Jesteś więc stroną, która wygrała postępowanie. Sąd zasądzi zwrot kwoty 1 000,00 zł od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa.   

Przykład 2.  

Wniosłeś pozew o zapłatę kwoty 20 000,00 zł wraz z wnioskiem o zwolnienie od opłaty od pozwu w kwocie 1 000,00 zł . ] . Sąd udzielił Ci zwolnienia w całości. Zapadł jednak wyrok oddalający powództwo. Jesteś więc stroną, która przegrała postępowanie. Sąd zasądzi zwrot przez Ciebie kwoty 1 000,00 zł na rzecz Skarbu Państwa, a ponadto zasądzi od Ciebie także zwrotu kosztów na rzecz Pozwanego.