Upadłość konsumencka jako sposób na oddłużenie

Rozwiązaniem dla wielu osób fizycznych, które popadły w spiralę długów, może być ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Zgodnie z Ogólnopolskim raportem o zaległym zadłużeniu i niesolidnych dłużnikach z marca 2020 roku przygotowanym przez Biuro Informacji Kredytowej na koniec 2019 roku prawie 2,8 miliona Polaków nie radziło sobie z terminową spłatą swoich zobowiązań. Co więcej, BIK wprost wskazuje, że epidemia koronawirusa i szereg ograniczeń wprowadzanych od marca 2020 roku może znacząco wpłynąć na te dane. Niestety w sposób negatywny. Rozwiązaniem dla wielu osób fizycznych, które popadły w spiralę długów, może być ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Tym bardziej, że jak podkreślają eksperci, ostatnia nowelizacja Ustawy Prawo upadłościowe po raz kolejny zliberalizowała przepisy.

Kto może ogłosić upadłość konsumencką?

Upadłość konsumencka to częściowe lub całkowite umorzenie zobowiązań niewypłacalnej osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej. O niewypłacalności dłużnika mówimy wtedy, gdy utracił on zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Ustawodawca przyjął domniemanie, że jeżeli dłużnik opóźnia się w wykonaniu zobowiązań pieniężnych dłużej niż 3 miesiące, wówczas mówimy o utracie zdolności.

Upadłości konsumenckiej nie można stwierdzić z urzędu. Konieczne jest złożenie wniosku. Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć:

• dłużnik,
• wierzyciel.

Istotną zmianą wprowadzoną do ustawy nowelizacją z marca 2020 roku jest rozwiązanie, z zgodnie z którym sąd wydając postanowienie o ogłoszeniu upadłości bada wyłącznie to, czy powstała niewypłacalność dłużnika. Nie ma zatem znaczenia, czy powstała ona na skutek rażącego niedbalstwa lub umyślnego zachowania. Sąd bada te okoliczności dopiero na etapie ustalania planu spłaty. Jest to o tyle istotne, że na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności na skutek rażącego niedbalstwa lub umyślnie, sąd wniosek o ogłoszenie upadłości oddalał. 

Tryby postępowania

Istotne zmiany dotyczą także procedury oddłużania. Ich celem jest przyspieszenie postępowania, które toczyć może się w jednym z trzech trybów:

• uproszczonym,
• ogólnym,
• postępowaniu o zawarcie układu.

Postępowanie o zawarcie układu przez dłużnika na zgromadzeniu wierzycieli to nowe rozwiązanie wprowadzone przez ustawodawcę. Jego celem jest pozbycie się zobowiązań bez konieczności ogłaszania upadłości. Tryb ten może zostać przeprowadzony na wniosek dłużnika, a ponadto może skierować do niego sąd. Przy czym, jeżeli dłużnik we wniosku o ogłoszenie upadłości wyraźnie zastrzegł, że nie wyraża zgody na zawarcie układu, sąd takiego zgromadzenia wierzycieli nie może zwołać. Zawarcie układu z wierzycielami umożliwia jednak spłatę wierzycieli na warunkach określonych w układzie, przy jednoczesnym zachowaniu majątku.

Sposoby oddłużenia

Na podstawie obowiązujących przepisów możliwe jest oddłużenie na trzy sposoby:

1. umorzenie zobowiązania – jeżeli osobista sytuacja dłużnika świadczy o tym, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty;
2. warunkowe umorzenie zobowiązania – jeżeli niezdolność do spłacenia zobowiązań ma charakter przejściowy;
3. ustalenie planu spłaty – to zasadniczy sposób oddłużenia. Jeżeli do niewypłacalności doszło nie z winy umyślnej lub na skutek rażącego niedbalstwa dłużnika, wówczas sąd ustala plan spłat na okres od 1 miesiąca do 36 miesięcy. Jeśli jednak dłużnik doprowadził do swojej sytuacji umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, będzie on spłacał zobowiązania dłużej – od 36 do 84 miesięcy.

Wyłączenie oddłużenia

Warto wyraźnie podkreślić, że sąd może odmówić upadłemu ustalenia planu spłaty, a tym samym wyłączyć możliwość jego oddłużenia. Ma to miejsce w dwóch wypadkach:

1. jeżeli upadły dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności celowo lub w istotny sposób zwiększył jej stopień;
2. jeśli w ciągu 10 lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, prowadzono już wobec niego postępowanie upadłościowe, które zakończyło się całkowitym lub częściowym umorzeniem zobowiązań.

Podejmując decyzję o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości należy zatem przeanalizować wszystkie powyższe okoliczności. Pamiętać należy także, że jest to skuteczny sposób na pozbycie się swoich zobowiązań, pociąga jednak za sobą również negatywne konsekwencje m.in. wpływa na sytuację współmałżonka.