Blog

Co się stanie jeśli zawrę umowę w innej formie niż wymagana?

Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, czy do zachowania szczególnej formy zobowiązują przepisy prawa czy ustalenia stron.   

 

W pierwszym przypadku możemy mieć do czynienia z następującymi konsekwencjami:  

 

Ø  Nieważność umowy 

Umowa będzie nieważna, jeśli taki skutek będzie wynikał wprost z przepisów prawa (na przykład umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności, co wynika z art. 7092 kodeksu cywilnego). Dotyczy to form pisemnej, dokumentowej i elektronicznej, gdyż jeśli ustawa przewiduje dla umowy formę z podpisem notarialnie poświadczonym, z datą pewną, czy formę aktu notarialnego, a umowa zostanie zawarta w innej formie to będzie zawsze nieważna. Nie można zawrzeć umowy sprzedaży nieruchomości w formie pisemnej, taka umowa jest nieważna!  

 

Ø  Wywołanie określonych skutków

Z niezachowaniem odpowiedniej formy (dokumentowej, elektronicznej czy pisemnej) przepisy prawa mogą wiązać inne niż nieważność określone skutki prawne. Na przykład umowa najmu nieruchomości lub na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. Jeśli zrobimy to w innej formie (ustnej, dokumentowej) wtedy taka umowa jest ważna, ale poczytuje się ją za zawartą na czas nieokreślony.  

 

Ø  Ograniczenia dowodowe

Z kolei w przypadku kiedy przepisy prawa nie stanowią o nieważności, ani nie określają innych skutków prawnych, niezachowanie formy dokumentowej, elektronicznej czy pisemnej prowadzi do ograniczeń dowodowych. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie, jeśli nie dochowasz tych wymogów w razie ewentualnego sporu nie będzie dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności.  

 

Od tej reguły istnieją jednak wyjątki! Dowód z zeznań świadków czy z przesłuchania stron będzie dopuszczalny jeśli: -      obie strony wyrażą na to zgodę,

-      żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą,

-      fakt dokonania czynności prawnej jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu.

Ponadto przepisów o ograniczeniach dowodowych nie stosuje się w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami.   

 

W sytuacji, kiedy konkretną formę zawarcia umowy zastrzegają strony umowy, mogą one określić skutki niezachowania danej formy. Dla przykładu w umowie ramowej strony postanawiają, że każde zlecenie ma zostać zawarte na piśmie pod rygorem nieważności. W takim wypadku zlecenie w formie dokumentowej będzie nieważne.    Jeśli strony nie określiły skutków i:

-      zobowiązały się do zawarcia umowy w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej, wtedy niezachowanie odpowiedniej formy umowy sprawi, że umowa będzie ważna, ale będziemy mieć do czynienia z ograniczeniami dowodowymi opisanymi szczegółowo powyżej,

-      zobowiązały się do zawarcia umowy w formie z podpisem notarialnie poświadczonym, z datą pewną lub w formie aktu notarialnego wtedy umowa taka jest nieważna.  

 

Powyższe rozważania dotyczące niezachowania formy umowy wymagają jeszcze jednej uwagi. Zauważ, że formy zawarcia umowy stanowią pewną hierarchię. Akt notarialny spełnia wymogi formy pisemnej, jest dokumentem z datą pewną (bo urzędowo stwierdzoną przez notariusza) oraz z podpisem notarialnie poświadczonym (notariusz poświadcza cały dokument w akcie notarialnym). Z kolei forma z podpisem notarialnie poświadczonym jest umową pisemną i umową z datą pewną. Umowa z datą pewną jest zawsze umową pisemną. Stąd jeśli przepisy prawa będą wymagać dla umowy formy pisemnej, a ostatecznie umowa zostanie zawarta w formie aktu notarialnego to wymóg formy pisemnej będzie spełniony! Podobnie jeśli strony winny zawrzeć umowę z datą pewną, a ostatecznie będzie to umowa z podpisem notarialnie poświadczonym to wymóg daty pewnej będzie spełniony. Umowa w formie elektronicznej jest równoważna pisemnej, stąd zawarcie umowy leasingu w formie elektronicznej będzie jak najbardziej prawidłowe. Z kolei forma pisemna spełnia wymogi formy dokumentowej, stąd umowa pożyczki zawarta w formie pisemnej będzie spełniała wymogi ustawowe. 

22-09-2020, Weronika Bednarska